Jakov Miljanović: Tragična smrt uglednog trebinjskog gostioničara

Noć između 23. i 24. juna 1941. godine, za 13 nedužnih trebinjskih Srba i za njihove porodice, bila je kobna. Udarcima maljem u potiljak, nad Pridvoračkom jamom kod Trebinja, mučki je okončan život 13 muških glava.

O ovom zločinu više od 70 godina se skoro pa ćutalo. „Moja Hercegovina“ je pokrenula pitanje neobilježene zajedničke grobnice 13 mučenika u trebinjskom groblju u Podgljivlju, u kojoj još uvijek leže posmrtni ostaci nekih od njih. U feljtonima, koje spremamo za čitaoce “Moje Hercegovine”, donosimo priče o svakom tragično stradalom Srbinu  na Pridvoračkoj jami.

U nastavku pišemo o Jakovu Miljanoviću.

Do podataka o Jakovljevom, i životu njegove porodice, došli smo zahvaljujući predanoj pomoći Slobodanke Tanović, čiji je otac, Jefto Škoro uspio da pobjegne sa Pridvoračke jame 23. juna 1941. godine, a samo tri i po mjeseca nakon toga sišao u istu kako bi pomogao u vađenju posmrtnih ostataka 13 ubijenih Srba. Uz njenu pomoć došli smo i do sina Jakovljevog bratića, Obrada Miljanovića iz Trebinja, od koga smo dobili osnovne podatke, kao i informaciju da u Beogradu žive neki od najbližih Jakovljevih potomaka.

Tim tragom došli smo do Zorke Rabrenović, najmlađe kćerke Jakova Miljanovića, koja je najbliži živi potomak i čija će svjedočenja biti osnov priče o Jakovljevom životu i tragičnom stradanju.

Jakov Miljanović je rođen 1870. godine u selu Vrpolje (Ljubomir). Živio je u Jazini, gdje je držao gostionicu. Bio je oženjen sa Savetom Vujinović (1899 – 1950), sa kojom je imao pet kćeri i jednog sina.

Od Obrada Miljanovića saznajemo da je Jakovljev brat Radoje boravio u Americi, te da je zarađenim novcem kupio imanje u Jazini (Lastva, kod Trebinja op. a.). To imanje prepisao je na brata Jakova koji je tu vodio ugostiteljski objekat.

Obrad pamti priču, koju potvrđuje i Jakovljeva kćerka Zorka, da je Jakov bio ugledan domaćin, koji je pomagao siromašnima, bez obzira na nacionalnost. Mnogima je, priča Obrad, davao novac na zajam, pa se vjeruje se da je razlog njegovog ubistva bilo upravo to što su zločinci željeli da se oslobode dugova prema Jakovu.

Zabilješke Božidara Čučkovića

O zločinu nad trinaestoro pridvoračkih mučenika pisao je Božidar Čučković, u vaskršnjem broju „Vidoslova“ 1999. godine.

„Poslije ubijanja jednog broja Srba na kućnom pragu, ustaške vlasti su 1. juna 1941. godine izvršile veliko hapšenje Srba. Hapšenje su nastavljana dok sudski i policijski zatvori u Trebinju nisu bili prepuni. Ukupno je u zatvoru bilo oko 120 Srba…Ustaše Šehović Mustafa, Meho Šehović, Sabit Šehović, Lutvija Pirić i Zaim Habul, došli su 12. juna 1941. godine u Jazinu. Tu su pohvatali, užetom povezali i odveli u zatvor u Trebinje Miljanović Jakova, Obrena Stijačića i Mihajla Andrijaševića“, navodi Čučković.

Oko ponoći, nastavlja on, između 23. i 24. juna 1941. došli su agenti sa desetak ustaša u trebinjski zatvor i povezali Srbe (po dvojicu). Jakova Miljanovića, piše Čučković, vezali su sa Blagojem Ćurićem. Zatim su uvođeni u autobus Ibra Volića, i odvezeni na Pridvoračku jamu, mučeni, ubijeni i bačeni u nju. Sa jame su uspjeli da pobjegnu Vaso Popovčević, Jefto Škoro i Vule – Jovo Vlačić.

Zaslugom doktora prava sa Sorbone Novice Kraljevića, u dogovoru sa italijanskim vlastima, 6. oktobra 1941. organizovano je vađenje posmrtnih ostataka ubijenih Srba. Oni su sahranjeni po pravoslavnom obredu, a na dostojanstven način od njih se oprostio Novica Kraljević, koji se, posebno zahvalio italijanskoj vojsci na svesrdnoj pomoći.

Doktor Kraljević je svakoj porodici pokojnika poslao pismeno saopštenje u kome se navodi pod kojim je rednim brojem sahranjen mučenik.

Potomci Jakova Miljanovića i njihove sudbine

Istražujući Jakovljev i život njegove porodice, saznajemo da se Jakovov otac zvao Sava i da je imao četiri sina, Jakova, Nikolu, Petra i Radoja.

Miljanović (Save) Jakov bio je oženjen sa Savetom Vujinović sa kojom je, kako smo ranije kazali, imao pet kćeri i jednog sina.

Sin Neđeljko (1918 – 1919) umro je već u prvoj godini života.

Tragična sudbina zadesila je i Jakovljevu kćerku Desanku (1917 – 1942), koja je, prema svjedočenjima naših sagovornika, uhapšena, odvedena na ostrvo Mamula, u Herceg Novom i tamo ubijena.

O kćeri Danici (1920 – 1990) saznajemo da je bila udata za Milutina Vujovića, sa kojim je dobila sina i kćerku, Budimira (umro op. a.) i Budimirku (živi u Beogradu op. a.).

Kćerka Bosiljka (1922 – 2000), iz prvog braka sa protom Matejom Antonijevićem, imala je sina Momčila, koji je umro i nije imao djece. Iz drugog braka sa Vladimirom Saveljićem, ima sina Igora i kćerku Tatjanu, koji žive u Australiji.

“Bol boluje lijepa Anka“

Prema svjedočenjima jedine žive Jakovljeve kćerke Zorke Rabrenović, posebna priča pratila je njenu sestru Anku, najstariju kćer Jakova Miljanovića. Anka se, pamti Zorka priče, izdvajala neobičnom ljepotom. Priča o njenoj zanosnoj ljepoti raširila se cijelom Hercegovinom i Crnom Gorom. U tim krajevima, na sjelima i proslavama su otpjevane brojne pjesme, posvećene njoj. Ankina velika ljubav je bio Jovan Pejović iz Nikšića. Velike ljubavi i nestvarne ljepote, kao neko nepisano pravilo, obično poremeti iznenadna tragedija. Tako je Ankinu i Jovanovu ljubav prekinula njena prerana smrt. Anka Miljanović umrla je u dvadesetoj godini, a njena ljepota i ljubav prema Jovanu ostala je da živi u pjesmi „Ivanova korita“ koju pjeva Merima Njegomir, koja je, navodno, nastala na osnovu priče o ljubavi ovo dvoje mladih. Priču o nastanku ove pjesme, Ankina porodica je skromno čuvala, a pored Zorke Rabrenović, njenu autentičnost potvrdilo je još nekoliko Trebinjaca.

U Beogradu živi još Jakovljeva kćerka Zorka (rođena 1932. godine), koja je udata za Božidara Rabrenovića. Ima sina Miloša, sa kojim i živi. Jakovljev unuk Miloš Rabrenović je oženjen sa Nadeždom (rođ. Mijović) sa kojom ima sina Đorđa i kćerku Mariju.

Zorka je imala i kćerku Ljiljnu (1956 – 1998).

Novi život u Beogradu

Imanje i ugostiteljski objekat mučenika sa Pridvoračke jame Jakova Miljanovića kasnije su konfiskovani i ušli u vlasništvo Zemljoradničke zadruge „Lastva“. Tako je Jakov, nakon tragične smrti u ratu, u socijalističkom miru ostao bez svoje imovine.

Ostavši bez porodične kuće i imanja, supruga Saveta, sa svoje tri kćeri, Danicom, Bosiljkom i Zorkom, odlazi za Srbiju u Beograd, gdje počinju novi život.

Današnja slika nekadašnjeg Jakovljevog imanja izgleda drugačije. Tu se danas, u vlasništvu Rusa, koji su nedavno kupili i renovirali objekat i imanje, nalazi „Jazina klub“.