Dokumentarni film Centra za istraživačko novinarstvo, pod nazivom „Gdje je Sara?“, koji je objavljen je 1. aprila ove godine, uznemirio je javnost u Bosni i Hercegovini. Međutim, ni četiri mjeseca nakon ekranizovanja priče o nepoznatoj sudbini najmanje dvije bebe iz Univerzitetsko kliničkog centra Republike Srpske, ova priča nema nikakav epilog. Prethodna istraga je obustavljena, a redakcija MojeHercegovine, za razliku od CIN-a, uspjela je imati uvid u Naredbu o obustavljanju iste, a detalji, odnosno propusti, koji su uočeni u tom dokumentu, poražavajući su jednako kao i čitav ovaj slučaj.
Ali, krenimo redom.
Sarini roditelji, Aleksandra Blagojević i Miloš Kuprešanin, ni poslije nekoliko godina traganja za grobom svog djeteta i dvije ekshumacije grobova za koje im je rečeno u Gradskom groblju Banjaluka da je u njima sahranjena njihova kćerka, tijelo nisu pronašli. U priču se, u međuvremenu, uključila i Nataša Stijak, čije je dijete, kako su naveli, sahranjeno pored Sare, ali DNK analizom saznaje da nema tijela ni njenog djeteta.
Ovi podaci su uznemirili domaću javnost koja se sa pravom počela pitati gdje završavaju bebe sa Univerzitetsko kliničkog centra Republike Srpske koje preminu tokom boravka u pomenutoj zdravstvenoj ustanovi.
Dva dana nakon objave dokumentarnog filma, desilo se nešto što se u pravosuđu Bosne i Hercegovine, po pravilu, ne dešava – Okružno javno tužilaštvo Banjaluka po službenoj dužnosti formiralo je predmet, čiji rezultati još uvijek nisu prikazani javnosti.
Kako ovaj slučaj ne bi pao u zaborav, redakcija MojeHercegovine istražila je šta je do danas urađeno u ovom predmetu ali i pregledala pojedine dokumente iz ranije istrage koji nisu obuhvaćeni filmom CIN-a a koji su izuzetno uznemirujući.
Jedina do sada u javnost iznesena informacija je da je OJT Banjaluka, u okviru predistražnih radnji, zatražilo dokumentaciju Zavoda za sudsku medicinu Republike Srpske. Ovo je za naš portal potvrdio i direktor Zavoda Željko Karan.
Prva istraga obustavljena
Podsjećamo, roditelji su, nakon što im nije dozvoljeno da sahrane svoje dijete, koje nisu vidjeli mrtvo, slučaj prijavili policiji 4. marta 2019. godine, a OJT Banjaluka je i tada „formiralo predmet“. Međutim, tadašnji okružni tužilac Zorica Baroš 5. oktobra 2021. godine donijela je Naredbu o nesprovođenju istrage. U obrazloženju je, kako saznajemo, navedeno da je pomenuta odluka donesena jer je utvrđeno da „nema krivičnog djela nepružanja ljekarske pomoći“.
Nakon te informacije istraživački tim MojeHercegovine došao je do detalja ovog dokumenta i obrazloženja koja se u njemu nalaze.
Tamo se navodi “da se neće sprovoditi dalja istraga povodom praćenja trudnoće, poroda i boravka u bolnici oštećene Aleksandre Đilas sada Blagojević tokom 2018. godine i smrti novorođenčeta dana 8. septembra 2018. godine, protiv UKC RS Banjaluka, zbog krivičnog djela nepružanje ljekarske pomoći jer ne postoje osnovi sumnje da je prijavljeno pravno lice učinilo predmetno krivično djelo”. Troškovi krivičnog postupka, dodaje se dalje, u iznosu od 1.328,80 KM padaju na teret budžetskih sredstava.
U Naredbi o nesprovođenju istrage je Službena policijska zabilješka, te prijava Aleksandre Blagojević koju je PU Banjaluka dostavila 13. marta 2019. godine a u kojoj su izneseni podaci da je Aleksandri trudnoću vodio dr Vladimir Đukić, ljekar Doma zdravlja Poliklinike Banjaluka.
Za vrijeme trudnoće su obavljene sve pretrage predložene od strane ljekara koje su bile uredne, osim amniocinteze, kako saznajemo, zbog „prethodnog lošeg iskustva“.
Međutim, tokom pregleda kod dr Đukića, 14. avgusta 2018. godine, on je utvrdio višak plodove vode, iz kog razloga je majku uputio na ekspertski ultrazvuk na UKC RS Banjaluka, a koji je obavljen 15 dana kasnije od strane dr Branke Čančarević Đajić, koja je Aleksandri predložila hospitalizaciju.
Majka bebe, po preporuci doktora Đukića, uputila se na UKC da bi uradila ekspertski zvuk, pa je dva puta vraćana dok doktorica dođe sa godišnjeg odmora. Međutim, to se u dokumentu Okružnog javnog tužilaštva Banjaluka, u koji smo imali uvid, ne pominje.
Kako saznajemo, Aleksandra je primljena u bolnicu 3. septembra i rađene su joj krvne pretrage, ali i po tri ultrazvuka dnevno. Urađen je i ultrazvuk kod dječijeg kardiologa. Oštećena navodi da su ljekari polemisali o tome da li treba da ide u Beograd radi uklanjanja viška plodove vode iz razloga što ljekari UKC ne žele to da rade.
Ljekari su izdali preporuku za Beograd, pa je Aleksandrin tada vanbračni suprug potrebnu dokumentaciju odnio u Fond zdravstvenog osiguranja koji je 5. septembra 2018. godine izdao rješenje kojim se odobrava lječenje u Kliničkom centru Srbije u Beogradu, odnosno Institutu za ginekologiju i akušerstvo.
Plan je bio da se za Beograd krene 6. septembra 2018.godine u pet časova ujutro. Međutim, tokom noći sa 5. na 6. septembar doktorica kojoj banjalučko tužilaštvo „ne zna ime“ (?!) rekla je da trudnicu mora pripremiti za put, te joj je urađen ultrazvuk, a potom vaginalni pregled.
„Tada je utvrđeno da je trudnica dobila kontrakcije i da se hitno mora uraditi porođaj carskim rezom. Ističe da se ona osjećala dobro i da nije osjećala kontrakcije. Dana 6. septembra 2018. obavijestila je roditelje i vanbračnog supruga da ide na porođaj, prije kojeg je tražila spinalnu anesteziju“, opisano je u izvještaju banjalučkog Okružnog tužilaštva o nesprovođenju istrage.
Tokom porođaja Aleksandra je cijelo vrijeme bila svjesna i vidjela je babicu kako uzima bebu i iznosi je iz sale, te je za njom izašao i ljekar.
„Nije čula plač bebe. Nakon 5-10 minuta ljekar, čije ime ne zna se vratio i rekao da je sve u redu i da je beba proplakala i da je sondom pročepio jednjak i kanal i da su srce i otkucaji u redu. Rekao joj je i mjere bebe, te čestitao i rekao da je dobila djevojčicu. Nakon poroda je odvežena na treći sprat klinike i toga dana joj nisu donosilu bebu, niti se ona mogla kretati“, navedeno je u Naredbi o nesprovođeni istrage u kojem se ne navodi ko je doktor koji je porodio Aleksandru (?!).
Njegovo ime pominje se u filmu „Gdje je Sara“. Međutim, ne i u tužilačkim spisima.
„Dana 7. septembra 2018. godine došao je dr Zec i saopštio da se stanje bebe blago zakomplikovalo i kada se isto malo stabilizuje da će beba morati u Beograd. Dr Zec je njenom vanbračnom suprugu rekao da beba nema donji dio crijeva i da srce pumpa na kontra stranu, te savjetovao da je potrebno da se beba odveze u Beograd, s tim da ne očekuju puno. Sutradan u posjetu su joj došli vanbračni suprug i sestra Bojana oko 14 časova kada je vanbračnom suprugu navela šta joj je potrebno od lijekova, te je isti otišao kupiti. Po povratku joj je saopštio da mu je upravo javljeno da je dobio telegram od UKC RS Banjaluka u kojem je saopšteno da je beba preminula tog dana u šest časova ujuto“, navode se u tužilačkom dokumentu u koji smo imali uvid.
Zanimljivo je da tužilaštvu razvoj i vrijeme radnje nisu bili ni malo sumnjivi, te je u Naredbi o nesprovođeni istrage dalje navedeno da niko od radnika UKC RS Banjaluka majci nije saopštio da je izgubila bebu.
„Zahtijevala je obdukciju i DNK nalaz bebe. Dana 10. septembra 2018. godine je otpuštena sa klinike. Nakon mjesec dana je razgovarala sa doktoricom koja je radila sa doktorom Lolićem obdukciju bebe koja joj je rekla da nisu tačni navodi Ijekara da je pročepljen kanal i jednjak i da je kod bebe zatečeno zakrčenje jednjaka, kao i da nisu tačni navodi Ijekara da beba nije imala donji dio crijeva i da joj je srce kontra pumpalo. Rekla joj je da je beba imala problem sa aortom srca koji je zahtijevao manju operaciju. Te da su nakon završene obdukciju tijelo bebe poslali na Novo groblje gdje je i sahranjena. Doktorica joj tom prilikom nije rekla uzrok smrti bebe, niti je dobila nalaz obdukcije. Takođe nije rađen DNK bebe. Nije išla na Novo groblje da bi provjerila gdje je sahranjena beba, ističe da je medicinska dokumentacija na ime Aleksandre Đilas iz razloga što je u toku bila brakorazvodna parnica, te da je po okončanju iste uzela djevojačko prezime Aleksandra Blagojević“, objašnjeno je u tužilačkoj odluci o nepokretanju istrage.
Ovaj dokument sadrži i izjavu oca bebe, Miloša Kuprešanina, koji je potvrdio sve što je Aleksandra rekla.
„Nakon poroda iz rađaone je izašla doktorica, kojoj ne zna ime i saopštila da je ona izvršila porođaj i čestitala. Takođe je rekla da je bilo dosta plodove vode, da se beba nagutala te vode, ali da je drugi doktor koji je učestvovao u porođaju to otklonio sondom kojom je pročepio, te da beba normalno diše. Tada nije vidio Aleksandru i bebu, ali su Aleksandrin otac i sestra to veče otišli u porodilište i rekli mu da su vidjeli i da liči na Aleksandru”, citiraju se Miloševe riječi u pomenutom dokumentu.
Sutradan je, kako se navodi u dokumentu u koji smo imali uvid, odnio stvari Aleksandri i otišao da vidi bebu, ali nije uspio iz razloga što mu je saopšteno da dođe u vrijeme posjete. Kada je došao u vrijeme posjete, ni tada nije vidio bebu, ali je razgovarao sa dr Zecom koji mu je saopštio da beba ima mali problem na srcu i da čekaju da se stabilizuje, nakon čega će biti transportovana u Beograd na operaciju. Tada je vidio i Aleksandru i prenio joj šta mu je rekao dr Zec, međutim, ona o tome nije ništa znala, te mu je rekla da je tražila da vidi bebu, ali da je nije vidjela.
Sutradan oko podneva je otišao do Aleksandre koja mu je dala spisak Iijekova da joj kupi. Kada je otišao do apoteke i u povratku do bolnice zazvonio mu je telefon i nepoznato lice mu je saopštilo da je njihova beba umrla tog dana u šest časova ujutro. Nije mu saopšten uzrok smrti bebe. Aleksandri je tada rekao da je njihova beba umrla. Nakon nekoliko dana od kada je Aleksandra otpuštena sa klinike (10. septembra 2018. godine), zvali su ga iz bolnice i rekli da je beba sahranjena, bez ikakvog objašnjenja. Sumnja da je neko napravio grešku tokom porođaja ili liječenja zbog koje je dijete preminulo. Da bi vratili svoj mir i nastavili svoj život žele saznati šta se desilo i šta je stvarni uzrok smrti njihove bebe.
U Naredbi o obustavljanju istrage tužilac navodi sljedeće:
Što se tiče navoda oštećenijh u vezi sahranjivanja preminule bebe, ovo tužilaštvo je pribavilo izjašnjenje UKC RS Banjaluka u kojem je navedeno da je po izvršenoj obdukciji bezuspješno pokušano sa telefonskim obavještenjem porodice o izvršenoj obdukciji i namjeri prevoženja tijela preminulog novorođenčeta u mrtvačnicu Gradsko groblje UK a.d. Banjaluka, te je u skladu sa obavezom utvrđenom internim aktom tijelo preminulog novorodenčeta sa UKC, dana 11. septembra 2018. godine transportovano u mrtvačnicu Gradsko groblje JK a.d. Banjaluka.
Takođe je iz dokumentacije pribavljene iz Gradskog groblja evidentno da su su tijelo preuzeli na osnovu sprovodnice leša Zavoda za patologiju Banjaluka UKC RS, te da je tijelo preminulog novorođenčeta sa UKC RS Banjaluka prebačeno u mrtvačnicu Gradskog groblja i zavedeno pod brojem MKM 1774/18, a da je sahrana izvršena bez prisustva članova porodice dana 8. oktobra 2018. godine.
Tužilac je prihvatila vještačenje na osnovu medicinske dokumentacije, izvještaja o autopsiji, iako je opšte poznato da izvještaj nije kompletan bez dokumentacije koja se mora izraditi tokom obdukcije.
Porodica nije dobila nalaz sa obdukcije, niti foto dokumentaciju, a zanimljivo je da se u izvještaju sa autopsjije navodi da je beba bila teška 2.130 grama, a u otpusnom pismu Aleksandre tada Đilas, sada Blagojević, da je beba rođena sa 1.900 grama.
“Obdukciju treba da prati obdukcioni zapisnik, u koji se unese sve što je zapaženo tokom obdukcije. Obdukciju treba da prati i foto elaborat, odnosno foto dokumentacija. To je kod nas u Zavodu rutina, svaka naša medicinska obdukcija je praćena foto dokumentacijom, koja je najmanje 35 ili više fotografija, nekad je to i 50, 60, zavisi od slučaja. To bi trebalo tako, da se sačini zapisnik i fotodokumentacija i mi to tako radimo, kako rade na patologiji na UKC ja zaista ne znam”, kaže Željko Karan, direktor Zavoda za sudsku medicinu Republike Srpske.
Takođe dodaje da se prilikom obdukcije uzimaju uzorci u svrhu obavljanja histopatoloških analiza.
“Tu se tkivo procesuira, najčešće, do nivoa parafinskih kalupa. Onda ako se ukaže potreba to se dalje procesuira, ako nema potrebe onda se ti parafinski kalupi arhiviraju. Oni takođe treba da budu adekvatno obilježeni, brojem ili šifrom. Ti parafinski kalupi su podobni za dugotrajno arhiviranje, mogu stajati godinama. Iz tog parafinskog kalupa se može izvaditi tkivo i usmjeriti na DNK analizu. To je moguće i to se u osnovi radi”, objasnio je Karan za naš portal.
Dakle, posredstvom kalupa se mogla utvrditi analiza da li je tijelo djeteta nad kojim je urađena obdukcija pripadalo djetetu Aleksandre i Miloša, međutim u prvom postupku tužilac Zorica Baroš nije se bavila tim.
Ipak, Tužilaštvo je na osnovu izvještaja vještaka, koji su navodili koliko je Aleksandra imala ultrazvučnih pregleda tokom trudnoće i slične informacije zaključilo da praćenje njene trudnoće i njen porod i boravak u UKC i smrt novorođenčeta nije u uzročnoj vezi sa bilo kakvim propustima ljekara i ostalih medicinskih radnika UKC RS, zbog čega je, zbog nepostojanja osnova sumnje, donesena naredba o nesprovođenju istrage.
Dakle tužilac je naredila nesprovođenje istrage bez dokazivanja da je Aleksandrino i Miloševo dijete bilo na obdukciji, iako je obavezno tokom obdukcije da se ostavljaju dugotrajni uzorci na osnovu kojih je mogao biti utvrđen DNK i ustanoviti se da li je to bilo njihovo dijete. Tužilaštvo je zaključilo da je beba predata Gradskom groblju Banjaluka a potom i sahranjena. Kasnije je ekshumacijom i DNK analizom utvrđeno da posmrtni ostaci, za koje su u Gradskom groblju rekli da su od njihove kćerke, ipak ne pripadaju njihovoj bebi.
Nakon sumnje da je grobar zamijenio mjesta Aleksandrine i Miloševe bebe sa bebom Nataše Stijak, otkopana je i druga grobnica, te je i Nataša radila DNK analizu sa posmrtnim ostacima oba tijela, i ustanovilo se da nema ni njene bebe a da posmrtni ostaci pripadaju nekoj potpunoj trećoj.
Kada sistem ne funkcioniše javni prostor se pretvara u sud i sudnicu
Za film „Gdje je Sara“ iz UKC su rekli da je tendenciozan, ali nisu ništa demantovali. Takođe su naveli da javnost ne može postati sudnica, iako su roditelji prvo povjerenje ukazali pravosudnim institucijama, a naredbu o nesprovođenju istrage potvrdili i glavni okružni tužilac, kao i Republičko tužilaštvo.
Roditelji navode da neće odustati dok ne nađu svoje dijete mrtvo ili živo, a njihov advokat Dragan Tolimir je izjavio da mu se nakon ovog filma javilo još desetine roditelja koji sumnjaju u nestanak svoje djece. Najavljeno je i podizanje tužbi jer se stiče utisak da nadležni odgovornost prebacuju jedni na druge.
Na Okružnom javnom tužilaštvu u Banjaluci sada je druga šansa da utvrdi gdje su djeca Nataše Stijak i Aleksandre Blagojević, ali i šta je pronađeno u grobnicama na Novom banjalučkom groblju.
Na kritiku UKC da je javnost postala i sud i sudnica, Jelena Jevtić, autorka filma “Gdje je Sara”, ima jednostavan odgovor.
„UKC i Groblje nisu nepovezani organi, oni imaju ugovor o saradnji i dio su jednog lanca i jednog sistema. Ne mogu oni da peru ruke jedni od drugih. Mislim da je ovaj film pokazao da taj njihov sistem ne funkcioniše, a kada sistem ne funkcioniše građani su ti koji moraju da ga pokrenu i samim tim se javni prostor pretvara u sud i sudnicu. Ovi roditelji su pet godina čekali da sistem uradi nešto, da im sistem pronađe tijelo djeteta. A, u društvima u kojima svako radi svoj posao nema potrebe da javnost bude sud i sudnica“, izjavila je Jevtićeva za Moju Hercegovinu.
