U 2023. godini u Republici Srpskoj većina ranijih društvenih normi okrenuta je naopačke. To važi i za tradicionalne mudrosti, poput formulacije: „Put do pakla popločan je dobrim namjerama“. Jer, sada se ovdašnja publika susreće sa neobičnom činjenicom da je put do dobrih namjera popločan paklom, bar ako je suditi po načinu kako Jelena Trivić formira Narodni front.
Donedavna potpredsjednica PDP-a krenula je u osnivanje nove opozicione partije „prečicom“, objavljujući na društvenim mrežama svakih par dana imena odbornika u lokalnim skupštinama, pa i poslanika u parlamentu RS, spremnih da dresove ranijih stranaka zamijene za sada još nepoznatim obilježjima NF-a. Zbog takve metodologije, na Trivićevu se odmah podigla kuka i motika, prije svega iz Partije demokratskog progresa, ali i Srpske demokratske stranke, a i Nebojša Vukanović nije bio baš oduševljen pojedinim momentima ove neuobičajene sage.
U doskorašnjoj opciji kojoj je pripadala Jelena Trivić, zamjerili su joj, prije svega, činjenicu da je „prvobitnu akumulaciju“ kadrova u NF-u zasnovala skoro u potpunosti na manje ili više prepoznatljivim personalnim rješenjima iz drugih opozicionih grupacija. Dakle, smatraju da im „otima“ ljude, u čije su kampanje i karijere u proteklim godinama uložili solidna sredstva i popriličan trud, a takvi „niski udarci“, uvjereni su, ne praktikuju se među „prijateljima“, odnosno strankama koje, po definiciji, treba da budu saveznici. Znači, problem su „preletačevići“, koji su sada „Crni“, a ne „Beli“, poput rodonačelnika tog termina, već zaboravljenog „Ljubiše“, odnosno Luke Maksimovića iz matice Srbije.
Klizeći start
Opaska Aleksandre Pandurević iz SDS-a, uvjerene da je njena stranka „brend“, o NF-u kao „konglomeratu papaka iz drugih partija“, svakako ne oskudijeva u zajedljivosti. Ipak, u negativnim ocjenama, za sada prednjače predsjednik PDP-a Branislav Borenović i prvi čovjek banjalučkog odbora te partije Draško Stanivuković. Borenovićeve početne ocjene NF-a bile su kurtoazne i uzdržane, bez oštrih kvalifikacija. Krajem marta je poručio da „svakom novom političkom subjektu, pokretu koji pomaže da uklonimo režim i da RS učinimo dostojanstvenom, zaposlenom i pravednom želi mnogo sreće“. Međutim, samo dvije sedmice kasnije, rukavice su skinute, a kap koja je prelila čašu Borenovićevog strpljenja bio je zvanični prelazak Radislava Dončića, prvog poslanika PDP-a u novo jato Jelene Trivić.
“Preletač je preletač, izdajnik je izdajnik, a sada je jasno da je među njima i već bivši poslanik PDP-a, Radislav Dončić, koji je postao dio katastrofalne političke pojave, po čemu je Republika Srpska nažalost poznata već godinama, a zove se ‘papci'”, saopšteno je tada iz PDP-a, uz jasnu okolnost da ovakav gard nije moguć bez Borenovićevog znanja i saglasnosti.
Nebirane riječi su dopunjene i aluzijama da je Dončićev odlazak imao i finansijsku dimenziju, pri čemu je ta tvrdnja plasirana u formi pitanja: “Da li je tačno da se iza ovih ‘poštenih odluka’ kriju deseci hiljada ‘razloga’, koji su zapisani na cjenovniku političke pijace”?
Nakon ovakvog „klizećeg starta“, formalno nepotpisanog i upakovanog u apstraktnu odrednicu partijskog saopštenja, razmjeni žaoka pridružio se i Stanivuković. Naravno, on je to učinio uz sada već uobičajenu dozu prenemaganja i teatralnog zauzimanja „aristokratske“ poze. Pozvao je Dončića, kao i odbornike koji prelaze iz PDP-a u NF, da vrate mandate matičnoj partiji, sa čijih lista su i ušli u NSRS i lokalne parlamente. Uz karakteristični infantilni humor, plasiran kroz konstataciju da su u posljednjim objavama Jelene Trivić „tačni samo gramatika i pravopis“, Stanivuković se pozvao na interni papir koji su, navodno, potpisivali svi kandidati PDP-a uoči posljednjih lokalnih i opštih izbora.
“Jedino što sam učinio, to je da sam svoje saborce koji su sa mnom izborili mandate pozvao na moralni ugovor. U tom ugovoru eksplicitno je stajalo da se, u slučaju da neko napusti PDP, pređe u bilo koju drugu stranku, obavezuje da će vratiti mandat. Valjda potpis ima i neku moralnu obavezu, osim formalno-pravne”, insistirao je Stanivuković.
Valjda i izgovorena riječ ima izvjesnu težinu ili obavezujuće dejstvo? Ne kad su u pitanju Stanivuković i Borenović, pošto su obojica, u višegodišnjim moralizatorskim tiradama, kao poseban adut PDP-a isticali to da će se Borenović, nakon isteka drugog predsjedničkog mandata u partiji, ove godine, povući sa čelne funkcije. Međutim, nakon svega što se dešavalo sa Jelenom Trivić, pa i višemjesečnih najava Draška Stanivukovića da je „spreman da vodi PDP“, on je naprasno odustao od takve opcije.
Neiscrpne rezerve
“Neću biti kandidat. Donijeli smo jednu zajedničku odluku da aktuelni predsjednik Borenović produži mandat do lokalnih izbora”, procijedio je Stanivuković uoči Dana grada, 22. aprila.
Očito nevoljno, opredijelio se za pokušaj da se 2024. ponovo izbori za mjesto gradonačelnika Banjaluke, prepuštajući lidersku poziciju u stranci Borenoviću „do daljnjeg“. Na taj način, obojica su potpuno dezavuisali sopstvene kontinuirane teze u Borenovićevom „sigurnom povlačenju“, „nezainteresovanosti za fotelju“ i „jedinom predsjedniku stranke u Srpskoj spremnom da sam sebi ograniči mandat“.
I sada takav tandem Stanivuković – Borenović drži etičke „bukvice“ Jeleni Trivić, jer formira novu stranku, prvenstveno, od odbornika ranije stacioniranih u PDP-u. Naravno, proces se neće zaustaviti na tome, jer u NF u manjem broju ulaze i pripadnici drugih stranaka, kao i „obični smrtnici“ koji nisu prepoznatljivi široj javnosti. Očita je namjera osnivača da u dogledno vrijeme formira i poslanički klub u NSRS. Ovaj momenat je jasan nakon prelaska Željka Dubravca u Narodni front, što je izazvalo i nadrealnu scenu, sa protestom DNS-a u blizini Dubravčeve kuće u opštini Čelinac i zahtjevom da im „disident“ vrati mandat. Vrhunski paradoks je kad iz redova ove partije, iako je tokom godina i decenija pogazila sve moguće principe, stižu poruke nakon kojih svako sa mrvicom sačuvanog zdravog razuma može samo da cinično primijeti: „Ko o čemu, DNS o poštenju“.
Što je najapsurdnije, i Borenović i Stanivuković i lojalisti Nenada Nešića, u ovom slučaju, jesu u pravu. Malo ko će tvrditi da je bilo čija promjena stranačkog dresa u pola mandata, bez obzira na razmjere nezadovoljstva dotadašnjim timom, sjajan politički gest. Nije sporno, to uglavnom jesu mizerni zaokreti, a to što na ovakvu praksu – groznu kada iza nje stoje i vladajuće i opozicione stranke – ukazuju figure sa vrlo malo prava da se pozivaju na dosljednost, može se svrstati u kategoriju „i ćorava kokoška ponekad ubode zrno“.
Dakle, niko ne osporava činjenicu da je Jelena Trivić, pri formiranju NF-a, krenula svojevrsnim „paklenim“ putem, dodajući u baru političke scene RS, ionako punu blata, nove količine ove prljave materije, čije „agregatno stanje“ nije ni zemlja, ni voda. Međutim, tu dolazimo do zapažanja sa početka ovog osvrta – da postoje i „zla“ iz kojih može da se iznjedri kakvo-takvo „dobro“.
U situaciji sa brzopoteznim osnivanjem NF-a od prebjega iz drugih stranaka, bizarnu „pozitivnu“ konotaciju ima činjenica da je Jelena Trivić razbila mit o neiscrpnim „kadrovskim rezervama“ iz kojih stalno mogu da se regrutuju nove persone, bez ikakvog ranijeg političkog angažmana, sa besprekornim ličnim biografijama i velikim entuzijazmom da rade za opšte dobro. Teoretski, moguće je da postoji promil izuzetaka sa kapacitetom da ispune ovakve kriterijume. Ipak, prava istina je da je, osim dijela populacije u ranom adolescentskom dobu, izrazita većina punoljetnih stanovnika RS već „prelomila“ da li će se direktno angažovati u stranačkim aktivnostima, hoće li vlastitu politizaciju svesti samo na izlazak na izbore ili će, naprosto, biti nezainteresovana za bilo kakve tokove sa ovim predznakom.
Ali, bez obzira na takvu realnost, skoro sve partije u Republici Srpskoj, iz vladajućeg bloka ili opozicije, svejedno, uporno istrajavaju na farsi zvanoj – „masovno“ predstavljanje novih članova. Do Sudnjeg dana neće biti pouzdano utvrđeno kakvi li su „stratezi“ i „magovi“ ubijedili stranačke vrhove u RS da je takva rabota „genijalan“ marketinški trik. Zbog toga svakih par mjeseci ili čak sedmica, kad se približe izbori, publika u Srpskoj ima priliku da čita, gleda ili sluša vijesti o partijskim „preformansima“ u kojima „veterani“ glumataju „novajlije“, a desetine osoba bivaju predstavljene kao stotine ili hiljade ljudi. Kada bi jedan kompetentan tim istražio sve ovakve lakrdije u proteklim decenijama, vjerovatno bi došao do zbira ponosnih vlasnika „novih članskih kartica“ mjerenog u milionima. U svakom slučaju, znatno većeg od realnog ukupnog broja stanovnika RS.
Nemjerljiv doprinos
Tako je, recimo, PDP 30. marta ove godine organizovao ceremoniju uručivanja čak 500 „knjižica“ navodnim novim članovima, iako je na fotografijama sa tog skupa vidljivo da ukupan broj prisutnih u sali ne prelazi 100 osoba. To nije spriječilo prvog čovjeka Gradskog odbora Draška Stanivukovića da tronuto poruči kako je „zahvalan svakome ko želi da bude dio ove velike ideje“. Današnji SDS je malo posustao sa ovakvim egzibicijama, ali je zanimljivo da su te izvitoperene predstave često organizovali 2018. godine. Ostalo je zabilježeno da je raniji predsjednik Vukota Govedarica 23. marta te sezone u Prijedoru uručio „200 novih članskih karata“, a nedugo kasnije, 29. aprila, „100 novih knjižica“ u Laktašima. Nema potrebe objašnjavati bilo kojem iole upućenom posmatraču političkih prilika u Krajini u kakvom su stanju oba ova odbora SDS-a već duže vrijeme, bez obzira na pozorište sa „kadrovskim infuzijama“.
Naravno, opozicionari su autsajderi u ovakvim ludostima u poređenju sa nemjerljivim doprinosom članica vladajućeg bloka. I ne tako davno osnovane stranke brzo „uče“, pa se SPS Gorana Selaka 7. jula prošle godine zahuktavao primivši „100 novih članova“ u Banjaluci. Logično, u svakoj sprdnji ove vrste prednjači najveća partija, SNSD, pa je 22. jula prošle godine obznanjeno da je članske karte odjednom dobilo čak 2.500 novih ljudi u Banjaluci. Pošto im ovakva nebuloza nije bila dovoljna, posegnuli su za još uvrnutijom, pa su 23. septembra 2002. godine, u samom finišu predizborne kampanje, saopštili da „mole više od 10.000 građana za strpljenje“, jer će njihove molbe za prijem u stranku moći da „pojedinačno obrade“ tek nakon izlaska na birališta.
U ovakvoj poruci lako se može prepoznati specifični smisao za humor Vlade Đajića, baš kao što u metodologiji osnivanja Narodnog fronta nije na odmet registrovati i poruku da je krajnje vrijeme da se zaustavi ovakvo ludovanje u RS. Logično, ovakva dimenzija nastanka NF-a nije posljedica nikakve svjesne namjere da se inicira proces demistifikacije nepostojećih kadrovskih inkubatora političke scene RS. Radi se, naprosto, o nastojanju Jelene Trivić da što hitnije postavi „na noge“ infrastrukturu Narodnog fronta. Usput je, neplanirano, „legalizovala“ i očigledni kadrovski deficit s kojim se suočavaju sve stranke u RS, ali nijedna to ne priznaje, već uporno fantaziraju o novim „kečevima iz rukava“, mada su davno „ispucane“ sve karte iz standardnog špila.
„Da mi očitamo“
U osnovnoj namjeri, Trivićeva je do sada posegnula za korektnim ličnostima, od Saše Lazića – Mede do Slobodana Stanića. Ima tu i diskutabilnih političkih biografija, od već pomenutog, ogoljeno interesno profilisanog Dubravca, do zvorničkog imenjaka i prezimenjaka poznatog folk pjevača iz Mrčajevaca kod Čačka. Inače, zapamćenog po tome što je, kao raniji povjerenik Liste za pravdu i red Nebojše Vukanovića, povukao izborne posmatrače sa biračkih mjesta tokom kontroverznog glasanja u takvoj „zoni sumraka“ kako što je ovaj regionalni centar u Podrinju. Jasno, na taj način nanio je štetu čitavoj opoziciji, a kakav će efekat u NF-u ostati iza osoba sa sličnim pedigreom, Jelena Trivić će se tek uvjeriti.
Međutim, za ovu priču, kvalitet kadrova kojima ona puni svoju partiju u nastajanju ipak je od drugorazrednog značaja. U prvom planu je kvantitet, a Trivićeva do njega stiže nesvjesno dokazujući da u RS nema više nikakvih novih kadrova koji će s neba pasti na političku scenu. Ili ih ima, ali u zanemarljivom, simboličnom broju, svakako nedovoljnom da bi mogli biti oličenje bilo kakvog trenda značajne kadrovske obnove unutar višestranačkog sistema Republike Srpske.
Dakle, Jelena Trivić je samo tražila prečicu kojom će najbrže stići do odbora u većini jedinica lokalne samouprave u RS, pa i do promocije u već postojećim sazivima skupština gradova i opština, a posebno u NSRS. Pri tome se nije previše obazirala na uglavnom utemeljene prozivke povodom moralne problematičnosti takvog puta. Ali, bar je budućim djeliocima „novih članskih karata“, odakle god dolazili, dala do znanja koliko su beznadežno tragikomični.
To je uradila ne čineći ništa posebno. Jednostavno, samo je ponovila uobičajenu rečenicu velikog broja domaćina na srpskim slavama, nestrpljivih i nespremnih da, zbog sporog pristizanja gostiju na ručak, beskonačno odgađaju formalni početak okupljanja. „Ko je došao, došao je, da mi očitamo“, kažu oni u takvim prilikama, a i Jelena Trivić identično nastupa, dok osniva Narodni front i kvari zabavu organizatorima svih nesuđenih dodjela „novih partijskih knjižica“ u budućnosti.
